Voorbeelden van droogte

Boeren in Zuid-Afrika: Als het niet snel gaat regenen, mislukt de oogst en verdubbelt het aantal mensen met honger. (7 maart 2016).

Voor Israel Motlhabane gaan de komende tien dagen zijn boerderij maken of breken. „Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst”, zegt de boer uit Wesselsbron in de Vrijstaat, een van de droogste provincies in Zuid-Afrika. Zo droog was het de afgelopen 112 jaar nog nooit.

Levensbedreigend is die lage regenval als gevolg van El Niño (nog) niet. Sommige boerderijen kleuren alweer groen door aarzelende regens in de afgelopen weken. Maar het land van Motlhabane bleef angstaanjagend grijs. „Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn vijf man personeel, wat ga ik doen?”, zegt hij. „Ik ben in paniek.”

De vooruitzichten zijn somber. Zuid-Afrika is de graanschuur voor de hele regio. Zuid-Afrika moet de klappen opvangen voor de droge landen (Botswana, Namibië) en de armste landen (Swaziland, Lesotho, Zimbabwe, Mozambique). Door de uitblijvende regen konden boeren een kwart minder planten dan vorig jaar.

De verwachting is dat de Zuid-Afrikaanse boeren dit jaar nog zeven miljoen ton maïs van het land gaan halen, minder dan de helft vergeleken met 2014. Dat is genoeg om het uit te zitten tot aan de lente op het zuidelijk halfrond, die in september begint.

In de vette jaren exporteert Zuid-Afrika doorgaans zijn maïs, maar dit jaar zal het zeker vijf miljoen ton maïs moeten importeren om de voedseltekorten tot de volgende oogst in april te kunnen overbruggen. En daar zit het probleem. De nationale munt verloor in de afgelopen vijf jaar meer dan de helft van zijn waarde ten opzichte van de dollar en de euro.

Met honger naar bed

Het Bureau for Food and Agricultural Policy berekende dat een winkelwagen met basisvoedsel in Zuid-Afrika nu 35 procent duurder is dan een jaar geleden. Zelfs voor de droogte gingen al veertien miljoen van de ruim vijftig miljoen inwoners met rammelende honger naar bed. Als de regens niet doorzetten, dreigt de droogte dat aantal te verdubbelen.

In buurland Zimbabwe riep president Mugabe een maand geleden de noodtoestand uit om te zorgen dat er internationale voedselhulp komt voor drie miljoen landgenoten. Zevenduizend koeien in zijn land stierven aan de gevolgen van de droogte.

Zuidelijk Afrika is ook voor zijn elektriciteit afhankelijk van regenval.Maar droogte is niet alleen een voedselprobleem. Zuidelijk Afrika is voor zijn stroomproductie afhankelijk van waterdammen. Het stuwmeer bij de Karibadam op de grens tussen Zimbabwe en Zambia is nog slechts voor 12 procent gevuld. De dam levert 40 procent van de stroom in de regio en produceert meer dan de helft van de elektriciteit in Zambia. Het stroomtekort komt boven op de enorme klappen die de Zambiaanse economie te verduren kreeg door dalende koperprijzen en de instorting van de nationale munt, de kwacha.

Nog dreigender zijn de mogelijke gevolgen ná de droogte. De Karibadam, anno 1959, is in de afgelopen jaren zo slecht onderhouden dat experts waarschuwen voor instorting als het water plots weer gaat stijgen. Er wordt al ruim tien jaar voor gewaarschuwd. „Als de dam het begeeft, dreigt een tsunami van 181 miljard kubieke meter water over het stroomgebied van de Zambezi te worden uitgestort. Dat is levensbedreigend voor 3,5 miljoen mensen”, zegt onderzoeker Kay Darbourn van het Institute of Risk Management South Africa.

Om zo’n catastrofe te voorkomen, leende de Wereldbank in november 2014 300 miljoen dollar om de dam te repareren. Maar die reparaties kunnen volgens de Zambezi River Authority nog vijftien jaar duren. Boerenorganisaties verwachten dat zuidelijk Afrika de komende vijftien jaar nog te lijden zal hebben onder de gevolgen van deze droogte.

De meeste droogtes sinds 1964 vonden plaats in Ethiopie, Somalie en Kenya.

De langste droogteperiode duurde 9 jaar: sinds 1969 tot 1978 in Chad.